شهرنوش

نگاه مختصری بر کتاب (ما باشنده گان دیرینه این سرزمین)

(ما باشندگان دیرینه این سرزمین) نام کتاب ارزشمندیست که در مورد پس زمینة زنده گی هندوباوران افغانستان و معرفی شخصیت های برازنده این اقلیت مذهبی که توسط آقای ایشر داس تالیف گردیده است. در بخش نخست این کتاب، ایشرداس گذشته هندو ها و سک های افغانستان را بررسی کرده، سپس با  گذری کوتاه بر نیایشگاه ها و مکانهای مقدس هند ها و سیک ها داشته است و در بخش دوم شخصیت های معروف و نخبه گان هندوباور و سک های افغانستان را معرفی کرده است.

این کتاب از چند جهت ارزشمند است؛ نخست اینکه به پیشینه تاریخی اهل هنود و سیک های افغانستان که همواره در پرده یی از ابهام باقی مانده است، می پردازد.  دو دیگر پیشینه و چگونه گی ساخت و ساز نیایشگاه های آنان را که بیشتر از اثر جنگ ها و بحران های چند دهه پسین تخریب گردیده اند، بررسی می کند و از پیر و پیرو درگاه های این نیایشگاه ها سخن می گوید. و سه دیگر اینکه شماری از شهروندان متخصص و درس خوانده هندوباور را که نقش های مهمی در زنده گی اجتماعی و اقتصادی افغانستان داشته اند، معرفی می کند. از سوی دیگر این کتاب، از ستم ها و نابه کاری هایی که سده ها از سوی قدرت مداران و سیاست مداران افغانستان بر این اقلیت مذهبی روا داشته شده است، سخن می راند.

ایشر داس در مقدمه کتاب در مورد پیشینه هندوباوران و سیک های افغانستان چنین نبشته است:

"هندوان و سک های افغان منحیث عضو خانواده شریف افغان ها و از کهن ترین باشنده گان این سرزمین می باشند که آیین نیاکان شان را در قلب و شعور خویش محفوظ داشته اند و منحیث اقلیت مذهبی در کنار سایر ملیت های افغانستان زنده گی می کردند. اسلاف ما گاهی بنابر شرایط سیاسی یا مذهبی مجبور شده اند تا زادگاه شان را ترک گفته به هندوستان مهاجرت نمایند و آوانی که وضع شکل عادی را به خود می گرفت، واپس به کشور شان عودت می کردند. متاسفانه در بسیار از اسناد تاریخی از مهاجرت اجداد ما به هندوستان ذکری نیست، اما با بی انصافی کامل به آمدن ما که در حقیقت امر (برگشت) یا (عودت به وطن) باید گفته شود زیادتر کلمه (مهاجرت) به کار رفته و خواسته شده که چنان جلوه دهند که گویا ما مهاجر هندی هستیم." ص 4

نویسنده در معرفی نیایشگاه ها، از معابد و درمسال های هندو ها و سیک های افغانستان در کابل، قندهار، ننگرهار، غزنی، بامیان و کابل نام می برد. به گونه مثال معبد آسمایی، درگاه پیر رتن ناتهـ در شوربازار، و مندر اکاره و درمسال خالصه در شوربازار، مندر تهاکر دواره در پایان چوک، مندر جوتی سروپ گذر در دروازه لاهوری، مندر شنکر دره ولسوالی شکردره، درمسال های کهوته صاحب شوربازار،  درمسال تهان شوربازار، درمسال سیتی دواره در شوربازار، درمسال کارته پروان، درمسال گورو هری رای صاحب، درمسال بابه سری چند و درمسال پهایی منسه سنگه را در شهر کابل با ذکر تمام مشخصات آن تشریح کرده است.

این کتاب در 182 صفحه در مارچ سال 2003 در شهر استکهولم سویدن از سوی شورای فرهنگی افغانستان به نشر رسیده است.

قابل یاد کرد است که آقای ایشر داس نویسنده و مولف این کتاب، شخصیت فرهنگی و گرداننده سایت وزین کابل ناتهـ  سالهاست در جرمنی زنده گی می کند و از همان جا نیز با عشق و پشتکار به پخش دانش، ادبیات و فرهنگ افغانستان می پردازد.

فراوان آرزو می کنم که نهادهای فرهنگی کشور به بازچاپ این کتاب در داخل افغانستان مبادرت ورزند.